Text analysis: kleine toelichting (NL)
Een stukje tekst die ik aan iemand stuurde die schrijft over het geloof. Hij plaatste een artikel op internet; het ging over bekering, en wat “Dordt” daarover zegt, en anderen: een tamelijk ingewikkelde kwestie.
Ik ben wel anders, in de zin dat ik schema's gebruik; dat heeft mogelijk wel een voordeel, dat het hierdoor eenvoudiger wordt. Ik vergelijk het met het bouwen van een IKEA kast: dat is erg moeilijk, maar met zo’n schema wordt het makkelijker; je moet vooral de plaatsjes zo eenvoudig mogelijk houden. Het leven is natuurlijk nog een stuk moeilijker, dus daar kan je de plaatjes het beste nog eenvoudiger houden.
De beginsituatie, probleemschets
Als eerste maak ik het grondprobleem op schema: we zetten de mens in relatie tot God; en hoe kan het nu dat een mens tot geloof komt, en dat dan genade onstaat? Zo had ik het gedaan:
[tekst loopt verder onder schema]
Hoe gaan we hier nu een gemene deler tussen vinden? Als je wat meer leunt op "Activa kant" dan moet alles van God komen, "en dan moet je maar zien". Als je meer op "Passiva" kant leunt, dan moet het van ons komen, en dan kan het goedkoop worden
Het handigst is de tekst zelf te volgen: die tekst is namelijk niet zomaar een "bij elkaar geraapt stel hoofdstukken"; er zit volgorde in die hoofdstukken, en die maken afgeronde gehelen.
Zo is Genesis 1-4 een afgeronde eenheid, die begint met "In het begin schiep God..." en eindigt in H.4 met "en toen begonnen zij God aan te roepen"; twee "ijkpunten". Ook Joh. 1-4 is een eenheid, idem Joh. 5-8, 9-12, 13-16, 17-20 en 21 epiloog, en Ruth 1-4.
Het schema laat zien dat natuur en mensen twee categorieen zijn, die naast elkaar staan; in Genesis eerst twee scheppingsverhalen, en dan verhalen over verwikkelingen van mensen. Dat is al een mooi basischema:
Nu nog de vraag: hoe kom je dan voorbij die "middellijn", volgens mij de ondergrens voor genade.
Daarvoor kan je zien dat Adam en Eva struikelen, omdat ze niet goed nadenken: ze communiceren slecht, letten niet op elkaar, waarschuwen elkaar niet, luisteren naar onzinpraat en kijken niet uit, allemaal vormen van slecht nadenken.
Niet zozeer intellectueel nadenken, maar gewoon normaal "nuchter" nadenken, communiceren, vooruit kijken, dat soort dingen. Dit impliceert dat de gemene deler bestaat uit denkvermogen = levenskwaliteit/genade.
Als denkvermogen aan Passiva kant goed is, dan stijgt levenskwaliteit aan Activa kant evenredig mee.
Dat kan je mooi koppelen aan wetenschap. Denken is “denkpotentieel” en onze natuur bestaat uit potentiele energie: doe je jouw logisch denkvermogen omhoog, dan volgt ook de “poot” Activa van jouw levenskwaliteit
Maar je kan het ook mooi koppelen aan theologie. Men kan bijvoorbeeld de standen van het genadeleven erin zetten, dat gaat dan zo:
Reacties op dit werk
Dit soort overzichten is wetenschappelijk, snel, vriendelijk, en algemeen toepasbaar. Het is vij eenvoudig: als jij je denkvermogen omhoog doet aan Passiva kant; dan stijgt levenskwaliteit evenredig mee aan Activa kant.
Bovendien kan iedereen het doen. Je wordt niet beloond voor allemaal ingewikkelde theoretische schema’s, die je wel of niet kan volgen afhankelijk van schoolopleiding, maar voor nuchter nadenken: let jij een beetje op, let je op anderen, op dieren, op de natuur.
Het krijgt normaal toch echter geen handen op elkaar. Ik vermoed omdat mensen erg hoog zitten in het schema.
Heel hoog in dit schema verzanden ze in allemaal ingewikkelde theoretische, vooral ook zeer abstracte discussies. Het is daar ook regelmatig "stekelig"; men kan nijdig reageren op de ander, en heeft een relatief hoog "ik weet het beter" houding.
Tekeningen vinden zij minderwaardig, daar kijken zij op neer: wat zijn dat nu voor rare krabbels, dat hoeven wij niet. Of dit schema nu is afgeleid rechtstreeks van de Bijbel: interesseert ze niets. Ze staan overal boven:
Bouwen van een IKEA kast
Het lijkt mij heel vervelend dat die niet goed gebruikt wordt. Ik vergeleek het wel eens met het bouwen van een IKEA kast.
Stel je voor je doet daar een boekwerk bij met allemaal ingewikkelde formules, daar snappen mensen niets bij. Dan gaat het ook heel lang duren: de discussies bij hen duren honderden jaren, zo niet tweeduizend jaar.
Daarom bestaan die instructies uit zeer overzichtelijke tekeningen: weinig tekst en veel plaatjes. Dat gaat veel beter, en supersnel.
Een onderdeel daaruit is: gebruik altijd hetzelfde perspectief. Dat doen ze in het Johannes Evangelie; steeds tekstblokken van vier hoofdstukken, en altijd dezelfde volgorde. Als je dat vijf keer achter elkaar ziet, dan denk je: aha, dus zo werkt dat
En in Genesis ook en wel hetzelfde: eerst twee scheppingsverhalen; en dan twee verhalen over de mensen; met nadruk enerzijds op Adam, anderzijds op Eva; een vrouwelijk en mannelijk persoon.
Aha, zo zit dat in elkaar. In Johannes ook; in hoofdstuk drie Nicodemus de man, in hoofdstuk 4 de Samaritaanse vrouw, en in de hoofdstukken 1 en 2 nadruk op God; een mannelijk persoon; en genade, een vrouwelijke kracht.
Dus heel handig, om dat schema steeds zo te herhalen, want dan is het goed duidelijk. Maar waarom ze dat nu hier niet doen: al sla je me dood. Ik weet niet welk gevoel hierover bij mij het meest overheerst: verbazing of ontluistering.
Misschien dat zij denken: ja maar hoor eens even, zo’n ingewikkeld probleem, en dan zulke eenvoudige schema’s, dat past niet bij elkaar.
Dan zeg ik: maar wat denken jullie dan zelf? Een IKEA kast is al ingewikkeld, dan kan je het beste heel eenvoudige plaatjes gebruiken, anders gaat het niet lukken. Maar het organiseren van het leven is natuurlijk nog vele malen ingewikkelder, dan het bouwen van een IKEA kast; dan kan je het beste de plaatjes heel simpel houden. Dus hoe ingewikkelder de situatie, hoe eenvoudiger het schema dat je nodig hebt.
Praktische gevolgen
Zou dat overkomen? Ik ben wel blij met deze gedachtes, wat uitlegt dat mensen hun denken moeten veranderen; minder woorden (=minder ego) en meer plaatjes (=meer objectieve duidelijkheid, doen ze in fysica ook, kan hier ook; sterker nog, zo zit de Bijbel in elkaar)
Dus plaatjes kijken: Joh. Ev. bevat 5 plaatjes: H. 1-4, 5-8, 9-12, 13-16, 17-20; ze zijn steeds hetzelfde met accentverschillen; ik leg uit gisteren uit hoe IKEA bouwinstructies opzet, dat dit precies de strategie is: je herhaald een aantal keer hetzelfde, zodat de lezers goed zien hoe het in elkaar zit
Maar ik moet ook waarschijnlijk angst wegnemen; mensen zoeken graag houvast, dus ja, als de cathechismus honderden pagina's beslaat, en in de kerk kan je uren zitten luisteren, dan is dat veel meer dan paar luttele plaatjes
Ik schrijf weliswaar: maar als IKEA een boek meestuurt met je bouwpakket, met allemaal formules, en meningen van geleerde heren, kan je dat nooit in elkaar zetten: daar heb je korte, visuele instructies bij nodig; en het leven organiseren is nog veel ingewikkelder dan een kast bouwen, die instructies moeten dus zo kort en krachtig mogelijk; tsja, maar hoe krijg je mensen dit aan verstand gebracht?
Het is namelijk een heel andere denkwijze. Ik sta ongeveer hier; maar de rest zit allemaal boven mij, dus ze kijken allemaal op mij neer, vaak letterlijk:
Wat als ze dit nu niet gaan doen? Ik schreef aan iemand anders dat de mensheid hierdoor mogelijk een Titanic scenario tegemoet gaat; want als mensen niet nadenken, dan let je ook niet goed op ijsbergen.
Een fraai voorbeeld is slavenhandel. Toen Dordt bijeenkwam in 1618-1619, was Nederland net zich aan het formeren als zelfstandige natie. Andere landen deden aan slavenhandel, en dat was zeer winstgevend, dus gingen wij ook doen. Vooral Zeeland.
Dordt ging daar ook over vergaderen: mag dat? Hun uitkomst: het staat in Genesis 9 dat de zwarten vervloekt zijn, dus ja, zal kunnen; het is wel zo dat als je slaven houdt, en je bekeert die, dan moet je ze wel vrijlaten. Maar die keus is aan jullie. Met de uitkomst, dat slaven massaal niet werden bekeerd, anders moet je ze van de handelsbalans afhalen, en een kind is toch al snel 20 gulden op de balans, en een volwassene 200 gulden.
Vervolgens ging met aan de slag met allemaal abstracte theorieen over genade. Het probleem: men zat zo hoog in het schema, dat mensen aan de onderkant helemaal over het hoofd gezien werden; de mensen van Dordt zaten op de toeleidende weg.
Dat kan je ook zien, omdat ze elkaar niet konden vinden in een "gemene deler"; je had een partij A en een partij B, die bleven bovenin hangen, dat impliceert: ze kwamen de 50% drempel niet over.
Op zich had Dordt een goed doel: Nederland was nog bedreigd door Spanje, en om sterk te staan tegen Spanje moet je een “goed blok” vormen. Dat betekende ook eenheid scheppen over de theologie. Dat lukte echter niet, met als gevolg dat een partij het veld moest ruimen, dat was de enige manier om eenheid te scheppen; met ook flinke gevolgen, Johan van Oldenbarnevelt is direct na einde van de synode vermoord, hij was van de verliezende partij.
Als men nu echter Bijbel analyseert zoals ik dit doe, dan is er geen speld tussen te krijgen: leg mij maar eens uit dat Genesis 1 tot en met 4 geen eenheid vormt zoals beschreven. Deze theorie bestaat sinds maart/april 2022 en is met talloze theologen gedeeld, tot en met hooggeplaatste theologen zoals Tom Wright, maar ook seculiere denkers. Van al dezen, heeft in drie jaar tijd nog maar een iemand ook maar een kritiekpunt op de theorie kunnen vinden: onmogelijk te vinden. Hiermee kan men dus nog een sterkere eenheid krijgen als met Dordt.
Dat is een gemiste kans, die zich wat mij betreft niet zou moeten herhalen. Daardoor creerden ze heel veel ellende. Misschien dat je denkt: slavenhandel is afgeschaft, moeten we dan Genesis 9 ook afschaffen?
Er os eem dagvaarding of ze een commissie willen instellen die onderzoekt hoe het met de andere teksten zit, en zet er een duidelijke leesaanwijzing bij: gevaarlijk om alles maar zo te laten staan zonder dat je daar duidelijke instructies bij geeft.
Misschien dat ze zeggen: ja maar tegenwoordig hebben we toch geen slaven meer. Maar wel hebben we bijvoorbeeld asielproblematiek: er komen veel te veel mensen.
Daar kan je ook tegen communiceren, je moet die niet zomaar allemaal “vrij onnadenkend” laten komen, “en dan zien we wel”, daar moet je beleid op voeren: communiceer tegen die mensen: als jij uit land zo-en-zo komt, en je houdt je aan de regels van dat land, dan gebeurt je niets, ook als daar minder vrijheden zijn dan hier. Als je dat doet, kan je waarschijnlijk al 90% van de asielproblematiek aan de voorkant oplossen.
