Emotionele intelligentie of emtionele slavernij

De vakantie in Curacao zit erop. Tijdens deze vakantie behalve veel zwemmen ook veel gelezen over slavernij; dat is niet normaal zo’n huftergedrag; het geeft echter goed aan wat mensen in hun hoofd hebben: hersens of zaagsel.

Vooral de combinatie slavernij en geloof is interessant; daarmee kan je goed aantonen dat het huidige Evangelie huftergedrag bevordert en dus niet “werkt”.

Slavernij, paar basisfeiten

De slavernij is niet een typisch westers fenomeen; je zou eerder zeggen dat het uit het Midden-Oosten komt.

Dus waarom zouden wij uberhaupt aan zoiets beginnen, dat “gesleep met mensen” tegen hun wil, waardoor je ook nog eens jezelf verlaagt?

De Nederlandse slavenhandel kwam vooral op na 1600. In die periode zijn ongeveer 12,5 miljoen Afrikanen verscheept naar Amerika. De meeste naar Brazilie en andere Zuid- en Midden-Amerikaanse landen, en een ander deel naar Noord-Amerika.

De grootste slavenhandelaren waren misschien de Portugezen, die grote aantallen overbrachten naar bijvoorbeeld Brazilie. Maar ook Nederland dus, en Engeland. Nederland was vooral groot in de slavenhandel rond 1650, misschien toen wel de grootste. Ze schatten dat de slavenhandel toen ongeveer 5% van ons bruto binnenlands product was, ongeveer vergelijkbaar nu met de Rotterdamse haven.

De slaven werden opgepikt in Afrika, en in forten opgesloten, zoals fort Elmina in Ghana. Er zijn beschrijvingen uit die tijd van het leven in de forten; het lijkt nog het meest op een concentratiekamp. De overtocht van de slaven was ruw, en ook na aankomst, daar had je een praktijk dat heette “seasoning”; een soort disciplinering; reken erop dat per saldo 50% van de slaven de overtocht en de seasoning niet overleefde. Deels door uitputting, deels door zelfmoord; in een journaal las ik over een slaaf die zijn eigen halsslagader openhaalde om zelfmoord te plegen. De scheepschirurgijn naaide het dicht en toen gingen ze op zoek naar het mes: waar heeft die neger dat verstopt? Maar ze konden geen mes vinden. De volgende keer had hij weer zijn halsslagader opengehaald: rara waar is dat mes? Antwoord: er was geen mes. De man was zo radeloos, dat hij zijn halsslagader openkrabde met zijn nagels.

Zulke verhalen zijn legio. Voor degenen die de reis overleefden was het ook niet best, tenminste de eerste generaties, misschien werd het later beter. Maar de overgebleven slaven werden oorspronkelijk zo afgebeuld met het zware werk dat ze meestal binnen zeven of acht jaar stierven. Dit zorgde ervoor dat je een continue toestroom van nieuwe slaven nodig had.

De straffen waren ook niet mis. Er zijn allerlei verhalen met welke straffen ze slaven probeerden te bewegen tot gehoorzaamheid. De verhalen zijn teveel om op te noemen. Maar ik kan bijvoorbeeld noemen twee jongens die in een zak werden gebonden en overboord gegooid.

Of een dertienjarig meisje dat aan een paal werd vastgebonden om te worden gewurgd. De eigenaar deed dit echter, zonder dat het meisje en het publiek dat wisten, alleen voor nep, alleen ter afschrikking. Maar hij liet haar leven, niet uit medelijden, naar ik begreep, maar anders kon hij haar niet meer verkopen.

Rechtvaardiging slavernij vanuit de Bijbel

Opvallend is de totale desinteresse over slavernij, ook bij ons Nederlands zogenaamd gelovige gereformeerde volk. Ze gebruikten de Bijbel niet als reden om slavernij af te schaffen, maar als reden slavernij goed te keuren.

Dat is ook niet zo moeilijk, want slavernij kennen we eigenlijk in Nederland van origine niet, maar de Bijbel kent het wel en spoort het ook aan. Tegenwoordig proberen ze dat te “downplayen” of “weg te moffelen”, maar het staat er natuurlijk wel.

Zo staat in Genesis 9 een verhaal over de drie zonen van Noach: Cham, Sem en Jafeth. Dit is een zogenaamd “herkomst” verhaal: de Semieten in het Midden-Oosten zijn afkomstig van Sem, de Hamieten/ Afrikanen van Cham en de Indo-Europeanen van Jafeth, zo leren ze; en die derde groep, die van Cham, de Afrikanen dus, zijn volgens Genesis 9 vervloekt tot slavernij. Deze verhalen werden door de Nederlanders gebruikt als rechtvaardigingsgrond voor slavernij.

Afschaffing interesseerde ze niets. Er was in 1618-1619 een belangrijke vergadering van kerkleiders, de Synode van Dordrecht. Daar kwam slavernij even aan de orde. Er waren namelijk kinderen geboren uit relaties tussen Nederlanders en zwarte vrouwen, en wat nu te doen met die kinderen: wel of niet dopen. De Synode zei: je mag ze wel dopen, maar als je dat doet moet je er wel rekening mee houden dat ze dan vrij zijn, geen slaaf meer.

Het gevolg: zwarte kinderen werden massaal NIET gedoopt. Als je dat namelijk zou doen, dan zijn ze vrij en moet je ze “van de handelsbalans afstrepen”. Dan verlies je kapitaal, en dat wilden ze niet. Zo stonden slaven ook op de balans: als kapitaal, met een bepaalde waarde. Er zijn dit soort balansen bewaard gebleven, dan staat er bijvoorbeeld een volwassen man op voor 2000 gulden en een kind voor 150 gulden.

Voor de rest interesseerden de belangrijke heren van de Synode van Dordt zich helemaal geen sikkepit voor slaven. Ze waren veel te veel bezig met abstracte zaken over de redding van hun eigen zieleheil. Dat die ook wel eens zou kunnen afhangen van wat je concreet in de praktijk voor een ander doet, kwam niet in hen op.

Dit noemen ze de leer van de “dubbele moraal”: allerlei mooie abstracte praatjes houden in de kerk, en door de weeks kan je doen wat je wilt. Mensen leefden volgens deze leer van de dubbele moraal.

Afschaffing slavernij

De slavernij ging bijna 400 jaar door, dus een innerlijke reden voor afschaffing hadden ze niet. Iemand zei ooit: als wij zelf hadden kunnen kiezen, dan bestond het nu nog steeds. Misschien heeft u wel eens gehoord van de abolitionistische beweging, de beweging tot afschaffing van de slavernij in de 19e eeuw. Maar die leefde helemaal niet in Nederland. Deze beweging was vooral actief in Engeland. In Nederland waren er ook wat stemmen het hier op te richten, maar dat kwam niet van de grond. Ze gingen een vergadering organiseren, in 1841, maar dat werd ook weer afgeschaft. De reden: de gereformeerden en de liberalen konden het er niet over eens worden of de vergadering zou worden aangevangen met gebed: wel of niet. Dit is de menselijke kleinheid in het kwadraat.

De vergadering van abolitionisten in Nederland kwam niet van de grond, want de gereformeerden en de liberalen konden het er niet over eens worden of de vergadering zou worden aangevangen met gebed: wel of niet.

Ook een petitie tegen slavernij was geen succes. Het werd getekend door in totaal 128 mensen. Ter vergelijking: een petitie tegen een te groot aandeel van de katholieke kerk in de Nederlandse maatschappij kreeg 200.000 stemmen. Men was veel liever bezig met abstracte zaken dan met concrete mensen.

Uiteindelijk werd het wel afgeschaft, zo rond 1860. Als reden voor afschaffing van slavernij worden meerdere redenen opgegeven. Maar ik vermoed dat deze periode niet helemaal toevallig is. Het was het begin van de industriele revolutie. Toen kon je werk laten uitvoeren door machines, dus had je slaven niet zoveel meer nodig.

Conclusie

Laat ik eens kijken welke conclusies ik uit het bovenstaande kan trekken. Misschien in eerste instantie de rol van de Bijbel. Daar is iets niet goed. De Bijbel bestaat uit relatief vage teksten, maar slavernij wordt in ieder geval toegestaan. Ze pleitten er volgens mij voor, dat slavernij moet worden gereguleerd. Dat is interessant want dat kan niet. Er is in 1971 een experiment gedaan, het Stanford Prison Experiment; dat ging over een groep studenten waar de ene helft tot bewakers werd aangesteld en andere helft als gevangenen. Uit het experiment volgde dat als je machtsverhoudingen groot maakt, dat per definitie leidt tot machtsmisbruik. Hieruit volgt onder meer dat slavernij NIET is te reguleren: zulke scheve machtsverhoudingen, volgt uit het Standofrd Prison Experiment, leiden PER DEFINITIE tot misbruik. Dit is in feite hetzelfde was tot uitdrukking komt in het gezegde “macht corrumpeert”: geef je iemand teveel macht, dan ligt misbruik op de loer.

De conclusie hieruit is: de Bijbel kan niet van God afkomstig zijn, want hij had dat zeker geweten en niet zo’n “puddinghouding” aangenomen van “slavernij moet je netjes reguleren”; netjes dingen reguleren is wat iemand als Henri Bontebal doet, een typisch menselijke reactie; als er een God bestaat, had deze gezegd: kappen met die onzin stelletje malloten.

Ander punt

Er is nog een ander iets: dat van die vergadering in 1841 is interessant; daaraan is te zien dat seculieren net zulke “harde bakstenen” waren als de gelovigen. En denk niet dat de huidige situatie anders is.

Zo hebben wij bijvoorbeeld geen slavernij nu, maar wel een asielprobleem. Ook dat kunnen mensen niet sensitief oplossen. Zo komen veel asielzoekers uit Eritrea vanwege desertie uit militaire dienst. Als je gewoon op je website zet: als je je houdt aan de regels van militaire dienst in jouw land, dan hoef je hier niet te komen; zo ja, dan eigen risico. Dat is een slimme manier. Maar mensen kunnen dat niet, ze zoeken alleen maar “technische” oplossingen. En dan is het wachten tot zoiets ontstaat, zoals hierboven aangegeven met de machines; pas op moment dat er dorsmachines kwamen, werd de slavernij afgeschaft, en zo zal het met asiel ook wel zijn; het is wachten op een technische oplossing want sensitieve oplossingen kennen ze niet.

Dat is het probleem met deze “slavenmoraal”: je maakt slaven of je wordt zelf slaaf; het is een “dog eat dog” wereld. Ze kunnen de hele situatie ook niet op “meta” niveau overzien

Je kan bijvoorbeeld de werkelijkheid in tweeen delen, en dan zeggen: jullie zitten met al die technische oplossingen op niveau een, inclusief een stel leugenverhalen en gewelddadigheden; waarom niet overschakelen naar niveau twee? Je kan dan “scoren met oneindig aantal voordeeltjes”, “leven wordt 100x makkelijker”:

Maar dat doen ze niet. Ze negeren al mijn teksten en ontvolgen mij; professoren die ik heb benaderd snappen het ook niet. Ze worden zelfs gemeen: schelden je uit, gaan je afpoeieren. Ik moet slim zijn en daarom stoppen met dit. Het heeft geen zin ze nog langer te overreden. En ik wil het ook niet langer; ik heb er geen zin meer in, maar ik wil deze mensen ook niet “bij mijn club” hebben. Stel je voor dat ze zich zouden laten overreden, dan krijg je me een stel “bandieten” binnen je bereik: niks mee aan te vangen, en zodadelijk gaan ze de tent nog slopen. Blijven jullie vooral staan op vakje “werkverbond”

Gaan jullie maar hard aan het werk; zorg dat het zwembad is gevuld, dat er een leuk muziekje op de radio op de achtergrond klinkt; zorg mijn vliegtuig zodadelijk op tijd vertrekt, zorg dat de trein op tijd verstrekt; dat zijn nuttige dingen. Jullie zijn kennelijk een soort “werkbijen” die deel uitmaken van de werkelijkheid; ik vergeleek het wel eens met een supermarkt met supermarktpersoneel; je kan een supermarkt niet runnen zonder personeel want de spullen gaan niet automatisch in de schappen liggen; zonder personeel gaat niet, dus moet je er ook een stel “poppetjes” in zetten.

Om ze te laten “runnen” geef je ze een programma waarin ze dromen van eeuwig leven; je moet namelijk hun gedachten zoveel mogelijk afleiden van het heden; daardoor zullen ze hun leven in het heden zo min mogelijk “im Frage” stellen en kan je ze goed drillen. Mocht iemand denken: ik wil ook bij categorie twee horen: dan meldt u zich maar aan; maar u gaat wel door de screening; ik wil er hier geen onzinkletsers bij hebben. Aanmelding is trouwens niet nodig; ik zit hier en doe computerspelletjes; lekker easy; theologie of filosofie is niet meer nodig want dat is al ontleed. Dat is bovenstaande schema; en het werkt.